Feropedia پەروەردەيەكى نێودەوڵەتى بە زمانى كوردى شه‌وی یه‌ك شه‌ممه‌یه‌و له‌سه‌ره‌تای مانگی 9 یه‌و ناتوانیت بخه‌ویت. مێشكت ڕۆشتووه بۆ ئه‌و ئه‌گه‌روشه‌پۆلی ئه‌و پرسیارانه‌ی له‌و ڕۆژه‌دا دێته‌به‌رده‌مت. به‌رده‌وام له شوێنی خۆت ده‌جوڵێیت و یاری به پلانه‌كانت ده‌كه‌یت و هه‌وڵده‌ده‌ی پێشبینی هه‌موو ئه‌گه‌رێك بكه‌ی.
ڕۆژی یه‌كه‌می قوتابخانه به‌زووی ده‌ڕوات و فشارێكی ده‌رونیت بۆدروست ده‌كات وه هه‌ست به‌خۆشی ده‌كه‌ی به درێژای ڕۆژه‌كه. ئێمه چه‌ندین كاتژمێر به‌سه‌رده‌به‌ین له‌وه‌ی كه چۆن ئه‌و گۆڕانكارییانه یه‌كپێگرینه‌وه كه پلانمان بۆ داناوه له مانگی 6 وه وه چۆن به‌هه‌مان شێوه دایبنێن بۆ به‌شه‌كه‌ی تری ساڵه‌كه. ئێمه زۆرجار به خێرای جه‌دۆل و چالاكی و ڕێگه داده‌نێین هه‌وڵده‌ده‌ین قوتابیه‌كانمان بناسین و یارمه‌تیان بده‌ین كه ئێمه بناسن له‌میانه‌ی سنورداركردنی نانی نیوه‌ڕۆ یان گۆڕینی پۆله‌كه یاخود ڕۆتینیاتی تری ڕۆژانه. بۆزۆر مامۆستا به‌ڕێوه‌بردنی پۆل گرنگترین شته به‌لایانه‌وه. چۆن ده‌توانم دڵنیاببمه‌وه كه پۆله‌كه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی سه‌لامه‌ته و قوتابیه‌كانم پابه‌ندی یاساكانن؟
ئاسانه بۆ مامۆستاكان كه له‌گه‌ڵ هه‌ندێ شتی لاوه‌كی ڕۆژانه‌دا خه‌ریك ببن و ته‌ركیز بخه‌نه سه‌ر هه‌ندێ شت وه‌كو پاكه‌تی كلینێكسه‌كه له‌كوێ دابنێم، یاخود چۆن قه‌ڵه‌مێكی شكاو چاكبكه‌مه‌وه یان لاپتۆپ بده‌ی له شه‌حن، یان دانانی كورسی و خانه‌كان له‌سه‌ر مافوره‌كه. به‌ڵام له‌كۆتایدا ئه‌وه‌ی واده‌كات پۆله‌كه به‌ڕێكی بڕوات به‌ڕێوه، بیركردنه‌وه‌یه له وێنه گه‌وره‌كه.
سێ پرسیاری گرنگ هه‌یه كه پێویسته كۆنترۆڵ بكرێن پێش ئه‌وه‌ی خۆمان به شته‌لاوه‌كیه‌كان خه‌ریك بكه‌ین.هه‌روه‌ها هه‌ندێ پرسیاری تر هه‌یه كه ئه‌گه‌ر به‌وریای بیریان لێبكه‌ینه‌وه زۆر له نیگه‌رانیه‌كانی به‌ڕێوه‌بردنی پۆل چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ن.
١. ئێمه چۆن پۆله‌كه‌مان ڕێكخستووه؟
له‌ماوه‌ی كاركردنم وه‌ك مامۆستایه‌كی ئاستی سه‌ره‌تایی زۆربه‌ی كاته‌كانم وه‌ك مامۆستای ئاماده‌یی یان مامۆستای پسپۆر به‌سه‌ر بردووه. ئه‌مه‌ش واتای ئه‌وه‌یه كاتێكی زۆر به‌سه‌رببه‌یت له پۆلی كه‌سانی تردا. هه‌ندێ جار ده‌چووم بۆ پۆلێك چونكه مامۆستاكه‌ی له‌ده‌ره‌وه بوو، هه‌ندێك جارێش زۆرم لێده‌كرا تا له پۆلێكدا وانه بڵێمه‌وه، زۆر شت فێربووم له‌م سه‌ردانانه‌وه له‌باره‌ی ڕێكخستی پۆله‌كانی فێربوون.
هه‌ندێك له‌پۆله‌كان كۆنترۆڵ كردنیان مه‌حاڵ بوو، ئه‌وانی دیكه تێیاندا شێوازی قه‌ره‌باڵغی خوێندكاره‌كان به ئاشكرا به‌دی ده‌كرا. گۆڕانكاری خێراو ئاسان زۆر گرنگه له‌هه‌ر پۆلێكدا. له‌و سه‌ردانانه‌دا ئه‌وه ئاشكرا بوو بۆ من كه مامۆستاكان بیریان له‌وه كردبوه‌وه كه‌چۆن بۆشایی پۆله‌كه كارده‌كاته سه‌رئاسانی ئه‌م گۆڕانكارییانه. گرنگ نیه چه‌ند پلانت هه‌یه ئه‌گه‌ر بیرت له شێوازی ڕێكخستنی پۆله‌كه‌ت نه‌كردبێته‌وه، پۆله‌كه‌ت به‌و شێوازه ڕێكه ناڕوات به ڕێوه كه تۆ ده‌ته‌وێت. بیربكه‌وره‌وه له هه‌ندێ شتی وه‌ك شوێنی مه‌خزه‌ن و گۆڕینی یان لابردنی مێزه‌كه‌ت و ڕه‌فه‌ی كتێبه‌كانت.شوێنێكی باش بۆ بیرۆكه‌ی جوان كتێبی ” ئه‌و ڕێكخستنانه‌ی پۆل كه كارده‌كه‌ن “.
له‌كۆتایدا بیر له‌وه بكه‌ره‌وه كه چۆن ده‌بێت ئه‌گه‌ر خۆت خوێندكاربیت له پۆله‌كه‌تدا. له‌سه‌ر چه‌ند كورسیه‌كی جیاواز دانیشه‌و سه‌یری ئه‌ملاو ئه‌ولای پۆله‌كه بكه. ده‌توانی بۆرده‌كه ببینیت؟ هه‌ست به ئاسوده‌یی ده‌كه‌ی؟ چی ڕاستەوخۆ به‌رانبه‌ر چاوه‌كانته؟ له‌وانه‌یه ئه‌وه‌ی پێتوابووه ڕێكخستنێكی زۆر باش بووه مایه‌ی ئاسووده‌یی نه‌بێت یان بۆ هه‌ندێك خوێندكار بێته ئاسته‌نگ له‌به‌رده‌م بینین و ئاگادار بوون له هه‌ندێ زانیاری گرنگ.
٢. فێربوون چۆن ده‌رده‌كه‌وێت؟
ڕێكخستنی پۆل ده‌توانێت نیشانی بدات كه فێربوون چۆنه له پۆلێكدا. بۆنموونه هه‌ندێ له مامۆستاكان سه‌رده‌هێنن و ده‌به‌ن و ده‌كۆڵنه‌وه كه ره‌حله‌كان به‌شێوه‌ی ڕیز یان گروپ دابنێن. هه‌ردوو شێوازه‌كه گرنگی خۆیان هه‌یه، ڕێكخستنێكی ژیرانه‌ن به‌ڵام پێش بڕیاردان بهێنه پێش چاوت كه چ جۆره وانه‌یه‌ك ده‌وترێته‌وه له‌و پۆله‌دا. به‌گوێره‌ی ئه‌زموونی من شێوازی ڕیزكردن ده‌بێته ئاسته‌نگ له‌به‌رده‌م پێكه‌وه كاركردن، وه بۆ یارمه‌تیدانی خوێندكاره‌كان. هه‌روه‌ها شێوازی گروپاتیش سلبیاتی خۆی هه‌یه وه‌ك ئه‌وه‌ی بەدەستهێنانى ئاگايی خوێندكاره‌كان ئاسان نابێت كاتێك پێویستت پێیه‌تی. هه‌رچه‌نده شێوازی مێزه‌كان ئاسانترن بۆپێكه‌وه كاركردن و وه بۆ منیش بۆ سوڕاندنه‌وه به ناویاندا. زۆرجار كاتێك مێزه‌كان به‌شێوه‌ی ڕیز داده‌نێین مامۆستاكه زۆربه‌ی كاته‌كه له‌به‌رده‌م پۆله‌كه‌دا به‌سه‌ر ده‌بات له كاتێكدا خوێندكاره‌كان به تاكی كارده‌كه‌ن. وه زۆرجاریش كه مێزه‌كان به‌شێوه‌ی گروپاتن مامۆستاكه ده‌توانێت زیاتر بسوڕێته‌وه به‌ناویانداو وه خوێندكاره‌كانیش زیاتر هاوكاری یه‌كتر ده‌كه‌ن.
یه‌كێك له‌و بڕگانه‌ی كه له سه‌ره‌تای كاره‌كه‌مه‌وه فێری بووم ئه‌وه‌بوو كه “فه‌رمانی باش باشترین ڕێكخستنی پۆله” ئه‌گه‌ر خوێندكاره‌كان هه‌لی پێكه‌وه كاركردن و هاتووچۆكردن ودروست كردن و سه‌رقاڵ بوونیان له‌گه‌ڵ یه‌كتر بدرێتێ ئه‌وا كه‌متر ڕه‌فتاری خراپیان لێده‌بینرێت. تازیاتر توانای خۆیان بخه‌نه‌گه‌ڕ لەو ئیشه‌ی ده‌یكه‌ن زیاتر مه‌شغوڵ ده‌بن و وه كه‌متر توشی له بابه‌ت لادان ده‌بن. ئه‌گه‌ر مامۆستاكه به‌به‌رده‌وامی بسوڕێته‌وه ئیش له‌گه‌ڵ خوێندكاره‌كان بكات و سه‌رقاڵ بێت به فێركردنیانه‌وه ئه‌وه ئه‌وانیش زیاتر له‌گه‌‌ڵت ده‌مێننه‌وه. ئه‌گه‌ر تۆ به‌ته‌نها دابنیشیت و خه‌ریكی لاپه‌ڕه‌ی چالاكی بیت ئایا بێزارنابیت و سه‌یری ته‌له‌فۆنه‌كه‌ت ناكه‌یت؟یان قسه له‌گه‌ڵ ئه‌وكه‌سه‌ی ته‌نیشتت ناكه‌ی؟ ئه‌گه‌ر بیر له باشترین به‌شی به‌ره‌وپێش چونی پسپۆڕییه‌كه‌ت بكه‌یته‌وه یان وه‌ك پێگه‌یشتوویه‌ك له پۆلێك بوبێتیت، بیربكه‌ره‌وه چی وایكردبوو كه واباش بن ئه‌مه گرێبده‌ره‌وه به وانه وتنه‌وه‌كه‌ی خۆته‌وه.
٣. ئێمه چۆن په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ خێزانه‌كاندا دروست بكه‌ین؟
كۆتابه‌شی مه‌ته‌ڵی به‌ڕێوه‌بردنی پۆل ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌یه كه دروستی ده‌كه‌ین له‌گه‌ڵ خێزانی خوێندكاره‌كاندا. یه‌كێك له گرنگترین ئه‌و شتانه‌ی فێریبووم وه‌ك مامۆستایه‌كی سه‌ره‌تایی ئه‌وه‌یه كه دووربكه‌ویته‌وه له‌وه‌ی یه‌كه‌م شتێك چاو بخه‌یته سه‌ر خێزانی قوتابیه‌كان كاتێك قوتابیه‌ك كێشه‌یه‌ك ده‌نێته‌وه یان ڕه‌فتارێكی نه‌شیاو ده‌كات له پۆله‌كه‌تدا. گرنگه وه‌ك هاوكارێك ڕه‌فتار بكه‌یت له‌گه‌ڵ خێزانه‌كاندا له په‌روه‌رده‌كردنی منداڵه‌كانیاندا. زۆربه‌ی كات ئاسته‌نگ دێته‌پێش یاخود هه‌ندێ جار خێزانه‌كان ونن به‌ڵام له‌كۆتایدا دایك و باوكه‌كان باشترینیان ده‌وێت بۆ منداڵه‌كانیان. ئه‌گه‌ر ئێمه له‌سه‌ره‌تاوه ڕوونبین كه ده‌مانه‌وێت له‌گه‌ڵ خێزانه‌كان ئیش بكه‌ین وه منداڵه‌كانیانمان به‌لاوه گرنگه دواتر ئه‌وه ئاسانتر ده‌بێت كه‌قسه‌یان له‌گه‌ڵ بكه‌ین كاتێك منداڵێك كێشه‌یه‌كی هه‌بێت له پۆله‌كه‌تدا.
گرنگه گفتوگۆبكه‌ین له‌گه‌ڵ خێزانه‌كان ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ی چۆن هاوكاری منداڵه‌كانیان ده‌كه‌ین وه ئه‌وانیش چۆن ده‌توانن یاریده‌ده‌ر بن له ماڵه‌وه وه هه‌روه‌ها ئه‌و شتانه‌ی كه له‌ماڵه‌وه ڕوودەدە‌ن و كارده‌كه‌نه سه‌ر ڕه‌فتار و میزاجی منداڵه‌كه له خوێندنگه. وه ئه‌وه‌شم دۆزیوه‌ته‌وه كاتێك تۆ په‌یوه‌ندییه‌كی پیشه‌یت هه‌یه له‌گه‌ڵ دایك و باوكی قوتابیه‌كان به‌ده‌ر له بابه‌تی به‌سه‌ردا سه‌پاندن ئه‌وا زیاتر خۆیان هیلاك ده‌كه‌ن له پۆله‌كه‌تدا.
له جیاتی بیركردنه‌وه له‌وه‌ی چۆن كۆنترۆڵی قوتابیه‌كانت ده‌كه‌یت بیر له‌و سیسته‌مه بكه‌ره‌وه كه‌ده‌توانی جێبه‌جێی بكه‌ین له كاتی ڕێكخستنی بۆشایی فێربوندا و وه ئاماده‌كردنی وانه‌ی سه‌رقاڵكه‌ر وه جۆری ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی بنیادی ده‌نێیت له‌گه‌ڵ خێزانی خوێنكاره‌كاندا. ئه‌م وێنه به‌رزو گرنگانه خه‌سڵه‌تی ژینگه‌یی پۆله‌كه‌ت زۆر زیاتر ده‌كه‌ن بۆ جه‌و و كۆمه‌ڵگای ناو پۆله‌كه‌ت به به‌راورد له هه‌ر ڕه‌فتارێكی دیكه كه بتوانی بیكه‌یت.
سه‌رچاوه‌ی بابه‌ت: ئيره ببينه
سه‌رچاوه‌ی وێنه: ئيره ببينه
وه‌رگێڕ: كانی عبدالله
هه‌ڵه‌چن: دابان بەهمەن أحمد
دیزاینه‌ری وێنه: فێرۆپيديا
